Wat is lactose intolerantie?
Lactose, ook wel melksuiker genoemd, is een suiker dat in melk en in melkproducten voorkomt. Het enzym lactase hebben we nodig om lactose te kunnen verteren. Dit enzym wordt in de dunne darmwand aangemaakt. Voeding kan niet goed worden verteerd, wanneer er geen of niet voldoende lactase wordt aangemaakt. Hierdoor komt lactose onverteerd in de dikke darm terecht. Door de bacteriën in de dikke darm, de darmflora, gaat het ‘gisten’. Hierdoor kunnen klachten ontstaan als buikpijn, vermoeidheid en een opgeblazen gevoel. Dan wordt het lactose intolerantie genoemd.
De oorzaak van de klachten is het tekort aan lactase en wordt lactase-deficiëntie of lactase-tekort genoemd. Het lichaam kan lactose niet opnemen door het tekort aan lactase en wordt lactosemalabsorptie genoemd. De klachten kunnen verschillen door de verminderde opname van lactose.
Wil je weten welke vormen er zijn?
Hoe je je op lactose intolerantie kan testen?
Lactose intolerantie is er verschillende vormen. Dit is afhankelijk van de oorzaak. Het kan al vanaf je geboorte aanwezig zijn, maar het kan ook ontstaan op kinderleeftijd of bij volwassenen.
Voeding met lactose intolerantie
Bij lactose-intolerantie is een advies van een arts of diëtist aan te raden. Zij kunnen advies geven in de hoeveelheid lactose in de voeding, zonder een tekort aan voedingsstoffen. Tevens geven zij aan welke melkvervanger het meest geschikt is.
Van nature komt lactose voor in moedermelk en dierlijke melksoorten zoals koemelk, schapenmelk, geitenmelk en paardenmelk.
Lactose (melksuiker) komt vooral voor in de volgende melkproducten:
- volle, halfvolle en magere melk en karnemelk
- geitenmelk, schapenmelk, paardenmelk en ezelinnenmelk
- zachte geiten- en schapenkaas
- chocolademelk, yoghurtdrink en fruitzuiveldranken zoals Rivella en Taksi
- smeltkaas, smeerkaas, buitenlandse kaas, verse kaas, Hüttenkäse, cottage cheese. In Nederlandse harde kaas, zoals Goudse kaas, zit geen lactose. Dit komt doordat de lactose tijdens de rijping van de kaas volledig wordt afgebroken.
- yoghurt, kwark, kefir
- vla, pap, pudding, mousse
- slagroom, zure room en crème fraîche
Lactose is ook te vinden in geneesmiddelen, vitaminepreparaten en zoetjes. Het bevindt zich in zeer kleine hoeveelheden als vulmiddel. De meeste mensen met lactose-intolerantie krijgen hiervan ook geen klachten. Sommige geneesmiddelen worden ook uitgegeven in een vorm zonder lactose.
Voor zowel kinderen als volwassenen is het mogelijk om opvolgmelk op sojabasis als melkvervanger te gebruiken. Het product bevat extra vitamines en calcium. Kant-en-klare sojadrank kan ook een goed alternatief zijn. De hoeveelheid eiwitten, calcium en soms ook vitamine B2 van sommige merken is vergelijkbaar met koemelk.
Mogelijke oorzaken
We kunnen drie vormen onderscheiden met ieder een eigen oorzaak:
Primaire lactose-intolerantie
Dit is de meest voorkomende vorm en ontstaat door onvoldoende productie van het enzym lactase. Lactose komt in kleine hoeveelheden voor in moedermelk. Bijna alle zuigelingen maken voldoende van het enzym lactase aan om lactose uit de moedermelk goed te kunnen verteren. Na het derde levensjaar neemt bij veel Afrikanen, Aziaten, Zuid-Amerikanen en Zuid-Europeanen de productie van lactase af. In deze landen komt lactose-intolerantie veel vaker voor. West-Europeanen en Noord-Amerikanen blijven over het algemeen voldoende lactase aanmaken.
Secundaire lactose-intolerantie
Een lactose-intolerantie kan ontstaan wanneer de darmwand beschadigd is. Bijvoorbeeld bij een (chronische) darmontsteking, een darminfectie, na een darmoperatie of na bestraling van de darm. De darmwand is in dat geval niet meer in staat om voldoende lactase aan te maken. Deze vorm wordt ‘secundaire lactose-intolerantie’ genoemd en kan tijdelijk van aard zijn. Wanneer de darm herstelt, wordt er weer voldoende lactase aangemaakt.
Aangeboren (congenitale) lactose-intolerantie
Dit is een zeldzame en erfelijke vorm. Mensen met deze vorm maken vanaf de geboorte geen of zeer weinig lactase aan. Zij verdragen ook geen moedermelk. Deze vorm van lactose-intolerantie blijft levenslang bestaan.
Het niet goed verteren van lactose geeft niet bij iedereen klachten. Het ontstaan van klachten hangt af van verschillende factoren zoals het voedingspatroon en de samenstelling van de darmflora (alle bacteriën die samenleven in de dikke darm). Ook de gevoeligheid van de dikke darm kan een rol spelen. Mensen die last hebben van het prikkelbare darm syndroom (PDS) hebben vaker klachten als gevolg van lactose intolerantie dan andere mensen. PDS is echter niet de oorzaak van lactose-intolerantie.
Lees meer over lactose intolerantie symptomen.
Andere interessante informatie: